MAQSAD:

 Bolalarni suvning hususiyatlari bilan tanishtirish (rangsizligi,
mazasi, rangi va ta’mi yo‘qligi, suv erituvchi, suv oquvchi);
 Laborator tajriba o‘tkazish ko‘nikmalarini shakllantirish: shaffof
shisha idishlar bilan ishlashni o‘rgatish: shisha stakan,
naychalar;
 Notanish erituvchi moddalar bilan ishlashni, shu bilan birga
kerakli xavfsizlik qoidalariga anal qilishni mustrahkamlash;
 Suvning qattiq holatdan suyuq holatga va suyuq holatdan qattiq
holatga o‘tishi haqidagi boshlang‘ich tasavvurlarni shakllantirish;
 Tajribalar o‘tkazishga qiziqishini orttirish, kuzatuvchanlikni
oshirish, ko‘rgazmali-harakatli tafakkurni rivojlantirish;
 Qiziquvchanlikni, muhokama qilish va o‘z fikrini oshirishni
oshirish.

Tajriba № 1 «Suv — suyuq, u oqa oladi»

Maqsad. Bolalarni suvning oqa olishi haqidagi xulosaga keltirish.
Tajribaning tuzilishi.Bolalarga ikkita stakan bering: biri suvli, ikkinchisi
bo‘sh. Ularga suvni bir stakandan ikkinchisiga quyishni taklif qiling. Suv
oqyaptimi? Nima sababdan? Chunki, u suyuq. Agar suv suyuq bolmaganida, u soyda, daryoda oqa olmasdi,jomrakdan ham oqib tushmas edi.
Bolalar “suyuq” tushunchasini yaxshiroq tushuniashlari uchun, что такое ularga
kiselni eslating. Agar kisel suyuq bolsa bir idishdan ikkinchisiga quyiladi va biz uni … (bolalar aniqlashtiradilar) suyuq deymiz. Agar kiselni bir idishdan ikkinchisiga quya olmasak, sababi u bolak-bolak bolib tushsa, u … (bolalar
aniqlashtiradilar) quyuq. Demak, suv ham suyuq bo`lib oqqani uchun, uni suyuq
deymiz.

2-tajriba «Suv shaklga ega emas»

Maqsad. Bolalarga suvning shakli yoq ekanini tushuntirish Tajribaning mazmuni. Bolalarga muz bolakchasini korib chiqishni taklif qiling (muz – qattiq suv ekanini eslating). Bu muz bolakchasi qanday
shaklda? Agar biz uni stakanga, togorachaga solsak yoki kaftimizga, stolga qoysak oz shaklini ozgartiradimi? Yoq u barcha yerda kub shaklida turaveradi (erib ketmaguniga qadar) suyuq suvchi? Bolalar suvni kozaga,
likopchaga, stakanga (istalgan idishga), stol ustiga qoyib korsinlar. Nima
boldi? Suv qaysi idishda bolsa, osha predmetning shaklini oldi. Tekis joyda esa kolmak hosil qildi. Demak, suyuq suv hech qanday shaklga ega emas.
Tajribani quyidagicha kuzatuv bilan davom ettirirsh mumkin:muz kubikchasi
eriganda idish bo`ylab oqa boshlaydi.

3-tajriba «Suv shaklga ega emas»

Maqsad. Bolalarga suvning shakli yoq ekanini korsatish.
Tajribaning mazmuni. Suv hech qanday shaklga ega
emas, u qanday idishga solinsa, osa idis shaklini oladi.buni bolalarga suvni turli idishlarga quyib korsatiladi.
Bolalar bilan kolmaklar qayerda va qanday qilib tokilishini eslash.

4-tajriba «Suvning mazasi yo‘q»

Maqsad. Bolalarga suvning mazasi yoq ekanini tushuntirib berish. Tajribaning mazmuni. Tajribadan oldin suvning mazasi qanday ekani soraladi. Shundan song bolalarga oddiy va qaynatilgan suvni ichib korish taklif etiladi. Shundan song bir stakanga shakar, ikkinchisiga tuz solib, aralashtiriladi va bolalarga tatib korishga beriladi. Endi suvning mazasi qanday
bo`ldi?

5-tajriba «Suv rangsiz»

Maqsad. Bolalarga suv rangsiz degan tushunchanini
yetkazib berish.
Tajribaning mazmuni. Bolalarga turli rangdagi
kristallarnistakanlarga solib, ularni erib ketishi
uchun aralashtirishni taklif eting. Suv endi qanday
rangda?

6- tajriba «Suvning hidi yoq»

Maqsad.Bolalrga suvning hidi yoq ekanligi tushunchaini yetkazib
berish/
Tajribaning mazmuni. Bolalardan suv qanday hid taratishini sorang, shundan song ularga shakar va tuzli eritmalari solingan suvli
stakanlarni hidlatib koring. Keyin stakanlardan biriga xushboy hidli
eritmadan tomizing (bolalar ko`rmasinlar) endi suvdan qanday hid
kelyapti?

7 – tajriba «Bug‘ — ham suv»

Maqsad. Bugham suv degan tushunchani tushintirib berish. Tajriba mazmuni. Bolalrga suvning yana bir holatini korsatish
uchun termosda qaynagan suvni oling. Bolalr bugni korishlari
uchun uni oching. Bundan tashqari bugham suv ekanini isbotlab berish ham darkor.bug ustiga shisha yoki kozgu tuting. Uning yuzasida tomchilar paydo boladi – bu ham suv. Agar qol ostida termos bolmasa, elektr choynak ishlating, bolalarning oldida
suvni qaynating va ularning etiborini suv qaynagani sari bugning
ko`payishiga qarating.

8 – tajriba «Suvning bug‘lanishi»

Maqsad. Bolalarga suvning bug‘lanishi
tushunchasini berish.
Tajribaning mazmuni. Suvni qaynating
va ustiga qopqoqni yoping. Bolalrga
kondensatsiyalangan bugning tomchiga aylanib, pastga tomishini korsating.

9-tajriba «Sehrli suv»

Maqsad. Bolalrga havoning harorati bilan suvning holati
ortasidagi bogliqlikni tushuntirish (suv past haroratda
muzga aylanadi).
Tajribaning mazmuni. Krandan ikki stakanga bir xil
miqdorda suv quyiladi. Birini tashqariga sovuq havoga olib
chiqiladi. Xonadagi va kochadagI harorat olchanadi.
Suvning yaxlashi sababbi aniqlanadi. (tajriba qish kunlari,
harorat 0 c⁰dan past bolganda otkaziladi.

10-tajriba «Qorning suvga aylanishi»

Maqsad. Bolalarga qor istalgan issiqlik manbai
sabab erishini ushintirish.
Tajriba maqsadi. Ayozli kunda qorning kaftlarimiz
orasida erishini kuzatish. Qolqoplar kiyilgan qolda qorning erishini kuzatish.

11 – tajriba «Muz suvdan yengildir»

Maqsad. Bolalrga muz suvdan yengil ekanligi
tushunchasini berish.
Tajribaning mazmuni. bolalr oz taxminlarini aytsinlar: muz bolakchasini stakandagi suvga solsa nima boladi? U chokadi, suzadi, balki darhol erib ketar? Bolalarni
eshiting, song tajribani otkazing. Muz suvda suzadi.
Bolalarga muz suvdan yengil ekanligi, shuning uchun suvda
chokmasligini ayting. Muzni stakanda qoldiring va nima roy berishini kuzating.

12-tajriba «Tomchilar»

Maqsad. Bolalrga havoning harorati bilan suvning holati ortasidagi bogliqlikni tushuntirish
Tajriba mazmuni. Bolalrga sayr davomida ozlariga yoqqan sumalakni tanlab olishni taklif qiling. Sumalaklarni xonaga olib kirib, alohida idishlarga soling, har bir bola oz sumalagini kuzata olsin. Sumalaklar orniga qor topchalarini olib kirish mumkin. Bolalr sumalak yoki qor topchalarini iliq haroratli xonada kuzatishlari lozim. Ularning etiborini sumalak yoki qor
topining asta-sekin kichrayib borayotganiga qaratish kerak. Ular bilan qanday hodisa roy beryapti? Oldingi mavzulardagi tajribani eslang..

13-tajriba «Bazi moddalar suvda eriydi, bazilari esa
erimaydi»

Maqsad. Bolalarga suvda eriydigan va erimaydigan moddalar haqida tushuncha
berish.
Tajribaning mazmuni.Ikki stakanda suv oling. Bolalr biriga oddiy qum
solib, qoshiqda aralashtirib korsinlar. Nima hosil boldi? Qum erib etdimi,
yoqmi? Boshqa stakandagi suvga qoshiqda shakar solib, aralashtirishsin. Endi nima boldi? Qaysi stakandagi modda eridi? Bolalarga choyga shakar solganda
doim aralashtirib turishlarini eslating. Agar u suvda erimaganda edi, shirin choy
icha olmasdik.
Akvarium ostiga qum olamiz. U suvda eriydimi. Agar akvariumga qum emas, shakar
solsak nima bolardi? (bolalar u holda akvariumdagi suv shirin bolib qolishini

14 – tajriba «Suv issiq, iliq va sovuq boladi»

Maqsad. Bolalarga suv turli haroratda bolishi mumkinligini tushuntirish.
Tajriba mazmuni. Bolalrga trli haroratdagi suvli stakanlarni bering (issiq
suvni ularga bugni organganda korishgan). Bolalar barmoqlarini tiqib korib
qaysi ididshdagi suv qanday haroratda ekanligini aniqlashsin (albatta, bu holda
xavfsizlik qoidalariga rioya qilinadi) Daryo, kol, dengizlarda ham suv turli haroratda - sovuq yo iliq bolishini aytib oting. Agar bolalr baliq bolganlarida
qaysi suvda suzgan bolardilar? Nima deb oylaysiz, qanday suvda koproq baliqlar yashaydi, osimliklar osadi - iliq dengiz suvidami, sovuq dengiz suvida? Sovuq dengiz va daryolarda kamroq suv jonivorlari yashaydilar. Tabiatda shunday qaynoq suvlar borki, ular yer ostidan otilib chiqadii. Bu – qaynar buloqlardir. Ulardan termosdagi kabi bug chiqib turadi. Bolalr, nima deb
oylaysizlar, bu suvda biron jonzot yashaydimi? Bunday uyda istiqomat qiluvchilar juda kam, ammo topiladi, masalan, bazi suv otlari. Bolalr suv havzalaridagi suvlarning harorati har-xil bolishi, shundan kelib
chiqqan holda ularda turli jonzot va o`simliklar yashashini tusunishlari muhim.

15-tajriba «Suv hayot bagishlaydi»

Maqsad. Bolalarga suv hayot manbai ekanini tushuntirish. Tajriba mazmuni. Oldindan tez kurtak otuvchi daraxt shoxlaridan kesib qoying. Bir idishni olib, ustiga «Tirik suv»
degan yorliq yopishtirib qoying. Bolalar bilan shoxchalarni tomosha qiling. Shundan song shoxlarni idishga solib, suvning
muhim xususiyatlaridan biri – barcha tirik organizmlarga hayot
bagishlash ekanini tushuntiring. Shoxchalarni korinadigan
joyga qo`yib, kunda kuzating. Vaqti kelib, shoxchalar jonlanadi.

16 – tajriba «SUV ASOSIY HAYOT MANBAI»

Maqsad. 1. Bolalrga suv barcha tirik organizmlar uchun asosiy
hayot manbai ekanini tushuntirish va isbotlash.

2. Suv haqidagi bilimlarini umumlashtirish va yuzaga chiqarish .
   Tajribaning maqsadi. Istalgan shakldagi chuqurroq idish
   (tuvak) olinadi. Bolalarni stol atrofiga yigib tuproq tqyyorlanadi: qum, tuproq, chirigan barglar. Imkon bolsa,
   yomgir chuvalchangini ham joylashtirsa yaxshi boladi. Song tuproqqa tez unadigan biron urugni ekiladi (gul, sabzavot yoki
   dukkakli osimliklar urugi) suv quyib, iliq joyga qoyiladi. Bolalr bilan ekinni parvarish qilib, sugoriib boriladi va bir
   muddatdan song kochat ungani kuzatiladi.