Insho yozish – janr va maqsad

Insho yozish – janr va maqsad

Insho yozish – bu inson tafakkurining, dunyoqarashining va nutq madaniyatining o‘ziga xos ifodasi hisoblanadi. Har qanday insho muallifning shaxsiy fikrlari, hissiyotlari va hayotiy qarashlariga asoslanadi. Bu janrda yozilgan matnlar ko‘proq fikr yuritishga, muammolarni chuqur tahlil qilishga, o‘z nuqtai nazarini asoslashga yo‘naltirilgan bo‘ladi.

Insho janrining asosiy belgilariga to‘xtalsak:

1. Mavzuning tor va aniq bo‘lishi – insho keng mavzuni emas, biror konkret fikr yoki masalani yoritishga harakat qiladi.
2. Mualliflik yondashuvi – bunda yozuvchi o‘z fikrlarini ochiq va erkin bildiradi, fikrlar shaxsiy pozitsiyaga asoslanadi.
3. Erkin tuzilma – insho qat’iy qoidalarga bo‘ysunmaydi; uning kirish, asosiy qism va xulosasi bo‘lsa-da, ularni ifodalash tartibi cheklanmagan.
4. Yengil va sodda uslub – asosan og‘zaki nutqqa yaqin tilda yoziladi, bu esa uni o‘qishni osonlashtiradi.
5. Misollar va tahlillar – har bir fikr, iloji boricha, hayotiy misollar yoki faktlar bilan kuchaytiriladi.
6. Fikrlar zanjiri – har bir paragraf oldingisi bilan mantiqan bog‘langan bo‘lishi kerak.

Insho yozish bosqichlari:

1. Mavzuni tanlash – Siz yozadigan mavzu sizga tanish, qiziqarli va o‘zingiz fikr bildirishingiz mumkin bo‘lgan bo‘lishi kerak.
2. Reja tuzish – Kirish, asosiy qism va xulosaning umumiy rejasini oldindan belgilab olish foydali.
3. Ma’lumot yig‘ish – Hayotdan, kitoblardan, internetdan kerakli fakt va dalillarni yig‘ib olish insho sifatini oshiradi.
4. Asosiy qismni yozish – Bu yerda asosiy g‘oya, fikrlar bayon qilinadi. Har bir paragraf bir fikrga xizmat qilishi kerak.
5. Xulosa qilish – O‘ylangan fikrlar umumlashtirilib, o‘quvchiga qandaydir xulosa yoki savol bilan murojaat qilinadi.
6. Tahrir qilish – Oxirida yozilgan matnni xatolar, mantiqiy noaniqliklar bor-yo‘qligiga tekshirib chiqish muhim.

Inshoning kirish qismi

Insho kirish qismida muammo bayon qilinadi yoki mavzu tanishtiriladi. O‘quvchining e’tiborini tortuvchi gaplar ishlatilsa, o‘qish davom ettirilishi ehtimoli ortadi.

Asosiy qismda esa mavzuning mohiyati ochib beriladi. Har bir fikrni asoslashga harakat qilinadi. Misollar, dalillar, hayotiy holatlar keltirish, fikrni chuqurlashtiradi.

Xulosa – bu qisqacha yakun. Muallif o‘z fikrini yana bir bor ta’kidlaydi, umumlashtiradi va ehtimol, o‘quvchiga murojaat qiladi.

Xulosa o‘rnida

Insho – bu o‘quvchining fikr doirasini kengaytiruvchi, muallifni esa o‘z qarashlarini bayon qilishga undovchi yozma janrdir. U erkinlik, tafakkur va ijodiy yondashuvni talab qiladi. Shuning uchun yaxshi insho yozish uchun nafaqat savodxonlik, balki kuzatuvchanlik va fikrni to‘g‘ri ifoda eta olish ham kerak bo‘ladi.